Kleiwinning in Nederland geeft nieuwe natuur, draagt bij aan hoogwaterveiligheid én biedt de grondstof voor duurzame keramische bouwmaterialen zoals metselbaksteen, straatbaksteen en keramische dakpan.
Waar een beetje klei al niet toe kan leiden. De ene dag ligt het in de uiterwaarden van de Gandelwaard, in het zuiden van de provincie Gelderland bij slot Loevestein. Een dag later staat het bij een werkplaats van een kunstenaar die er een middeleeuwse pottenbakkersoven mee gaat reconstrueren. Een oven gemaakt van klei dus. Die oven maakt nu onderdeel uit van de tentoonstelling ‘Scherven van Geluk’ in Ermelo.
Lees meerJe zou het niet zeggen, maar dit zou in de nabije toekomst best eens werkelijkheid kunnen worden. Om uit te zoeken of dit kan, heeft K3 een onderzoek opgezet. Met twee veldproeven wordt onderzocht of zwevende deeltjes in rivierwater, zoals silt en klei, kunnen worden gewonnen uit het water. Bij deze veldproeven kijkt K3 naar de mogelijkheid om het winnen van rivierklei te sturen en te versnellen.
Lees meerDe ondertekening van de ‘Groene Afspraak’ op vrijdag 20 mei jl. betekent een mooie en groene toekomst voor de kleiwinning in Nederland. 10 samenwerkingspartners spreken met de ondertekening de ambitie uit zich de komende 15 jaar in te zetten voor duurzame kleiwinning.
Lees meerKleiwinning in het rivierengebied beperkt zich tot het reliëfvolgend afgraven van het kleipakket, waardoor veelal ondiep water (tot 3 meter) ontstaat. Doordat in ondiep water licht tot de bodem kan doordringen ontstaat een zuurstofrijk systeem met veel plantengroei. Het water warmt bovendien snel op en is daardoor uitstekend opgroeihabitat voor bijvoorbeeld vissen en insecten.
De meerwaarde van kleiwinning na analyse van 18 kleiwinprojecten
Uit inventarisatie en analyse van 18 kleiwinprojecten volgt dat kleiwinning vier winnaars telt: de waterstand, de natuur, het ontwikkelde (recreatie)gebied en de bouw. Kleiwinning geeft maatschappelijke meerwaarde en klei is een duurzaam gewonnen grondstof met een groot beschermend karakter.
Agrarische gronden zijn door kleiwinning – al dan niet in combinatie met zandwinning – omgevormd tot natuur. De grond wordt door de omzetting van agrarische grond naar natuurgrond 85% minder waard. Dit wordt gefinancierd door kleiwinners en de keramische industrie. Gebruik van bakstenen en keramische dakpannen draagt hiermee bij aan de vorming van nieuwe natuur.
Om te onderbouwen in hoeverre kleiwinning duurzaam is en in ruimtelijke zin meerwaarde genereert zijn 21 gerealiseerde projecten langs de grote rivieren geselecteerd waar de winning van klei in belangrijke mate heeft bijgedragen aan de inrichting van het landschap en natuurontwikkeling.
Per project is een analyse gemaakt van het inrichtingsconcept, uitvoering en de meerwaarde-effecten. Tevens zijn de resultaten per project te zien zoals de hoeveelheid gewonnen klei, het waterstandseffect en de oppervlakte nieuwe natuur. Bovendien is bij de beschreven projecten de klei als grondstof gebruikt ten behoeve van de fabricage van grof-keramische producten.
Het verlagen van het zomerbed zorgt voor meer ruimte voor de rivier. De genoemde projecten zorgen in totaal voor een waterstandsverlaging van 40 cm bij maatgevend hoogwater (MHW). Maatgevend hoogwater is een waterstand die theoretisch eens in de 1250 jaar voorkomt.
Natuur en Milieu Gelderland
“Sinds bij Natuur en Milieu Gelderland (voorheen GNMF) het prijswinnende ‘Plan ooievaar’ uitkwam, in 1986, is de natuur in en langs onze rivieren er geweldig op vooruit gegaan. Op een slimme manier is gekozen voor een combinatie van ruimte geven aan de rivier (hoogwaterveiligheid) en natuurontwikkeling, met veel ruimte voor recreatie. Met een goed ontwerp is kleiwinning nu veelal geen bedreiging meer, maar juist een uitkomst en economische drager. Ook voor de toekomst biedt dit nog volop kansen.”